Afazi Terapisi - Semantik Özellikler Analizi Terapi Yöntemi: Kategori, Sözcük ve Görsel Seçimi Nasıl Yapılmalı?

Semantik Özellikler Analizi, adlandırma terapilerinde etkin olarak kullanılan bir terapi yöntemidir. Hedef sözcüklerin çevresinde ilişki kurma, ilişkili çağrışımlar yapma yoluyla semantik ağın aktifleştirilmesi ile semantik sisteme erişim kolaylaşır. Bu yazıda Semantik Özellikler Analizi terapi yöntemini afazili danışanlar ile çalışırken kategori, görsel ve sözcük seçimizi nasıl yapmanız gerektiğini bulacaksınız.

Kategori Seçimi 

Semantik Özellikler Analizi terapi yöntemi ile çalışmaya karar verdikten sonra hedef kategoriler seçilirken; afazili vakaların sosyal hayatlarında en sık kullandığı kategorilerin tercih edimesi ve bu kategorilerde yer alacak olan sözcüklerin seçiminde ise hedef sözcüklerin günlük hayattaki işlevselliği, kullanımı ve yaşamsal ihtiyaçlarda yer alma durumlarının dikkate alınması önemlidir.

Günlük yaşam içinde sık karşılaşılan kategorilerin öncelikli olarak tercih edilmesi daha faydalı olacaktır. Çünkü bu kategorilere ait sözcüklerin yaşamsal ihtiyaçlarda yer alma ihtimali daha yüksektir ve bu sözcüklerle semantik olarak ilişkili olup çağrışım yaptıracak sözcükler sayıca daha fazladır.

bknz. SÖA materyalimizin "Hayvanlar" kategorisine yönelik sözel akıcılık düzeyi örneği

Sözcük Seçimi

Semantik Özellikler Analizi terapi yöntemi ile çalışmaya karar verdikten sonra hedef sözcükler seçilirken: sözcüklerin sözel akıcılık değerleri ve günlük dilde kullanım sıklıkları dikkate alınabilir. Örneğin listelerde yer alan sözcükler 10 tanesi semantik akıcılığı yüksek (YS), 5 tanesi semantik akıcılığı orta (OS) ve 5 tanesi semantik akıcılığı düşük (DS) olacak şekilde seçilebilir.

Sözel akıcılık, belirli bir süre içerisinde bireylerin istenen şartlara uygun olacak şekilde ürettiği sözcük sayısı ile ölçülmektedir (Tunçer, 2011). Sözel akıcılığı yüksek olan sözcüklerin öğrenilebilirliği daha yüksektir. Ayrıca bir dilde bir sözcük ne kadar sık kullanılıyorsa o sözcüğün aktivasyon eşiği o kadar düşük olacağından bellekten çağrılması da o kadar kolay olacaktır. (Bastiaanse, Wieling ve Wolthuis, 2016)

Kullanım sıklığı yüksek olan sözcüklerin seçilme nedeni ise; bu günlük kullanıma kazandırılma ihtimalinin daha kolay olmasıdır. Daha çok tanıdık öge bulunduran kategorilerdeki sözcüklerin daha kolay isimlendirilebileceği bilinmektedir. Orta ve düşük kullanım sıklığı olan sözcüklerin seçilme nedeni ise terapi sürecinde sözcüklerin kullanım sıklıkları açısında bir denge oluşturmak ve vakaların bu sözcüklere yönelik kazanımlarını belirleyebilmektir. 

Hedef sözcükler Maviş ve Tunçer’in (2013) semantik akıcılık çalışmalarındaki sözcük kategorilerinden günlük dilde kullanım sıklıkları dikkate alınarak seçilebilir.

Görsel Seçimi

Semantik Özellikler Analizi terapi yöntemi ile çalışırken kategorilere ait hedef sözcüklerin görsel seçimi yapılırken seçilen görsellerin ilişkili soruların yanıtlarına uygun olacak şekilde seçilmesine dikkat edilmelidir. Sade ve basit yapıda arka planı kaldırılmış sadece adlandırılması beklenen sözcüğün olduğu gerçek resimlerin tercih edilmesi daha faydalı olacaktır.

Semantik Özellikler Analizi terapi yöntemi ile hazırladığımız 7 kategoriden oluşan materyalimizi incelemek ve satın almak için: https://www.bolbolmateryal.com/product-page/semantik-özelikler-analizi-terapi-etkinlik-kitabı

Bu konu ile ilişkili diğer blog yazılarımıza da göz atabilirsiniz:

Afazi ve Afazi Türleri:: https://www.bolbolmateryal.com/post/afazi-ve-afazi-türleri

Semantik Özellikler Analizi Terapi Yöntemi: Afazili Bireylerde Sözcük Bulmayı Kolaylaştıran Etkili Bir Yöntem

https://www.bolbolmateryal.com/post/semantik-özellikler-analizi-terapi-yöntemi-afazili-bireylerde-sözcük-bulmayı-kolaylaştıran-etkili-b

Semantik Özellikler Analizi Afazi Terapi Yöntemi: Terapi Basamakları Aşamaları ve Uygulama Süreci

https://www.bolbolmateryal.com/post/semantik-özellikler-analizi-afazi-terapi-yöntemi-terapi-basamakları-aşamaları-ve-uygulama-süreci

Fonolojik Özellikler Analizi Terapi Yöntemi: Afazili Bireylerde Sözcük Bulmayı Kolaylaştıran Etkili Bir Yöntem

https://www.bolbolmateryal.com/post/fonolojik-özellikler-analizi-terapi-yöntemi-afazili-bireylerde-sözcük-bulmayı-kolaylaştıran-etkili

Fonolojik Özellikler Analizi Afazi Terapi Yöntemi: Terapi Basamakları Aşamaları ve Uygulama Süreci

https://www.bolbolmateryal.com/post/fonolojik-özellikler-analizi-afazi-terapi-yöntemi-terapi-basamakları-aşamaları-ve-uygulama-süreci

Afazi Terapisi - Fonolojik Özellikler Analizi Terapi Yöntemi: Sözcük ve Görsel Seçimi Nasıl Yapılmalı?

https://www.bolbolmateryal.com/post/afazi-terapisi-fonolojik-özellikler-analizi-terapi-yöntemi-sözcük-ve-görsel-seçimi-nasıl-yapılmal

HELPSS Terapi Yöntemi: Afazili Bireylerde Sözel Üretimi Artıran Etkili Bir Yöntem

https://www.bolbolmateryal.com/post/helpss-terapi-yöntemi-afazili-bireylerde-sözel-üretimi-artıran-etkili-bir-yöntem

HELPSS Terapi Yönteminin Basamakları: Aşamaları ve Uygulama Süreci

https://www.bolbolmateryal.com/post/helpss-terapi-yönteminin-basamakları-aşamaları-ve-uygulama-süreci

HELPSS Terapi Yöntemi: Cümle ve Görsel Seçimi Nasıl Yapılır?

https://www.bolbolmateryal.com/post/helpss-terapi-yöntemi-cümle-ve-görsel-seçimi-nasıl-yapılır