Fonolojik Farkındalık: Çocuklar Neden Zorluk Çeker ve Nasıl Desteklenebilir?

Bazı çocukların fonolojik farkındalık becerilerini geliştirmekte zorluk çekmesinin nedeni; dil ve konuşma bozuklukları, işitme problemleri veya konuşulan dile yeteri kadar maruz kalmama gibi çeşitli faktörlerden kaynaklanan fonolojik farkındalık becerilerinde problemler görülebilir.

1. Dil ve Konuşma Bozuklukları: Fonolojik Farkındalık Üzerindeki Etkisi

Dil becerilerinde gecikme görülen çocuklar fonolojik farkındalık becerilerini geliştirmede zorluk çekebilirler. Bu çocuklar benzer sesleri ayırt etmede veya kelimeleri oluşturmak için sesleri birleştirmede zorluk yaşayabilirler. Ayrıca kelimeleri seslere ayırmada veya kafiye kalıplarını tanımada zorluk çekebilirler. Bu çocuklarda erken dönemde fonoloji farkındalık becerilerinin desteklenmesi faydalı olacaktır.

Dil ve konuşma bozukluğu olan çocukların ilişkili fonolojik farkındalık zorluklarına sahip olma olasılığının daha yüksek olduğu ve yaşıtlarına kıyasla gelecekteki okuryazarlık zorlukları bakımından risk altında oldukları bilinmektedir.

2. İşitme Problemleri: Sesleri Ayırt Etmenin Önündeki Engel

İşitme engeli olan çocuklar fonolojik farkındalık becerilerini geliştirmede de zorluk çekebilirler. Bu çocuklar kelimelerdeki tüm sesleri duyamayabilirler, bu da dilin seslerini tanımalarını ve manipüle etmelerini zorlaştırabilir. İşitme engeli olan çocuklar, sesleri daha net duymalarına yardımcı olabilecek işitme cihazlarından, koklear implantlardan veya diğer yardımcı teknolojilerden faydalanabilirler.

3. Konuşulan Dile yeteri kadar maruz kalmama

Konuşulan dili dinleme fırsatı bulamamış çocuklarda; dil açısından fakir bir ortamda büyümek veya zengin ve çeşitli dil deneyimlerine maruz kalmamak gibi nedenlerle fonolojik farkındalık becerilerinde gerilik görülebilir. Kitaplara, şarkılara veya yetişkinlerle sohbetlere erişimi olmayan çocuklar, fonolojik farkındalık becerilerini geliştirmek için erişimi olan çocuklar ile aynı fırsatlara sahip olmayabilir.

bknz: "Fonolojik Farkındalık Becerilerini Desteklemek" materyalimizden

Çocukların erken okuryazarlık becerilerini geliştirmelerine yardımcı olmak için kolaydan zora doğru çalışabileceğiniz fonoloji farkındalık becerileri aşağıdaki gibidir:

Sözcük Farkındalığı

Sözcük sayma

Sözcük ekleme

Sözcük atma

Sözcük ayırma

Sözcük birleştirme

Kafiye Farkındalığı

Kafiye ayırt etme (kafiyeli ikilileri tanıma)

Kafiyeli olan/olmayan sözcükleri bulma

Kafiyeli sözcük üretme

Hece Farkındalığı

Hece ayırt etme

• İlk hecesi aynı olan sözcükleri bulma

• Son hecesi aynı olan sözcükleri bulma

Hece birleştirme

Hece ayırma

Hece sayma

Hece sayısı aynı olan/olmayan sözcükleri bulma

Hece ekleme

• Sözcük başına hece ekleme

• Sözcük sonuna hece ekleme

Hece silme

• İlk heceyi silme

• Son heceyi silme

• Söylenen heceyi silme

Hece değiştirme

İlk heceyi değiştirme

Son heceyi değiştirme

Söylenen heceyi değiştirme

Fonem Farkındalığı

Fonem ayırt etme

• Aynı sesle başlayan sözcükleri bulma

• Farklı sesle başlayan sözcükleri bulma

• Aynı sesle biten sözcükleri bulma

• Farklı sesle biten sözcükleri bulma

• Fonem izolasyonu

• Baştaki fonemi bulma

• Sondaki fonemi bulma

• Sözcüklerdeki ortak fonemi bulma

• Eksik fonemi bulma

Fonem birleştirme

Fonem ayırma

Fonem sayma

Fonem sayısı aynı olan/olmayan sözcükleri bulma

Fonem ekleme

• Sözcük başına fonem ekleme

• Sözcük sonuna fonem ekleme

Fonem silme

• İlk fonemi silme

• Son fonemi silme

• Söylenen fonemi silme

Fonem değiştirme

İlk fonemi değiştirme

Son fonemi değiştirme

Söylenen fonemi değiştirme

Fonolojik farkındalık becerilerini desteklemek için hazırladığımız terapi materyalleri size yardımcı olabilir. Materyallerimizi incelemek ve satın almak için:

Fonolojik Farkındalık Becerilerini Desteklemek & Sesleri İzole Etme SET: https://www.bolbolmateryal.com/product-page/fonolojik-farkındalık-becerilerini-desteklemek-sesleri-izole-etme-set

Fonolojik Farkındalık Becerilerini Desteklemek Etkinlik Kitabı: https://www.bolbolmateryal.com/product-page/fonolojik-farkındalık-becerilerini-desteklemek-etkinlik-kitabı

Konuşma Seslerini İzole Etme Etkinlik Kitabı: https://www.bolbolmateryal.com/product-page/konuşma-seslerini-izole-etme-etkinlik-kitabı

Fonolojik farkındalık becerilerini geliştirmenin yolları hakkında daha fazla bilgi edinmek ve etkinlik fikirleri için diğer blog yazılarımıza göz atabilirsiniz! 😊